Czym się charakteryzują, jakie mają zalety i wady różne źródła światła, czyli tradycyjne żarówki, halogeny i świetlówki? Które z nich są najlepszym wyborem do konkretnego wnętrza? O tym przeczytacie poniżej.
Co wybrać – żarówki, halogeny czy świetlówki? A może postawić na LEDy? Które źródła światła najlepiej sprawdzą się w danym pomieszczeniu, a których lepiej unikać? Zachęcamy do lektury.
Żarówki
Żarówka, czyli lampa żarowa to źródło światła elektrycznego, którego element święcący stanowi drucik wykonany z trudno topiącego się materiału, czyli grafitu, platyny, a najczęściej wolframu, którego temperatura topnienia wynosi ok. 3420°C. Jest to najstarszy z wymienionych w artykule rodzajów źródeł światła, bo wynaleziony w połowie XIX wieku.
W tradycyjnych żarówkach żarowych światło jest emitowane przez żarnik rozgrzany na skutek przepływu prądu. Jest to niezbyt wydajne źródło światła, gdyż ok. 95% energii jest wykorzystywana na ogrzanie żarnika, a jedynie ok. 5% odzyskuje się w formie światła. Średnia skuteczność świetlna wynosi ok. 12 lumenów/W. Zwykła żarówka pracuje przez ok. 1000 godzin. Do ich zalet należą natomiast: niska cena oraz wierne oddanie koloru i niezmienna temperatura barwowa, która wynosi ok. 2700 K.
Skuteczność świetlna zależy od temperatury żarnika, ale czym wyższa, tym szybciej paruje materiał, z którego wykonano drucik. Często dochodzi do przepalenia – przepalony materiał osadza się w formie nalotu, zabierając światło. Aby nieco zniwelować ten proces, bańkę wypełnia się obojętnym gazem, tj. argonem z azotem albo ksenonem czy kryptonem. Takie żarówki mają większą sprawność i dają bielsze światło. Oczywiście są znacznie droższe od tradycyjnych z uwagi na zastosowanie gazów szlachetnych.
Od 2009 roku w całej Unii Europejskiej nie można już kupić żarówek żarowych o mocy 100 W i większej, a także żarówek matowych. Planowane jest stopniowe wycofywanie żarówek o mniejszej mocy.
Halogeny
Odmianą żarówek gazowych są żarówki halogenowe, które są wypełnione halogenkami, czyli związkami bromu, chloru, fluoru lub jodu, których zadaniem jest wiązanie odparowanego wolframu i tym samym wydłużanie ich trwałości. Jest to tzw. halogenowy cykl regeneracyjny. Stosowanie halogenów umożliwia zwiększenie temperatury żarnika do 3200 K, a co za tym idzie skuteczność świetlna rośnie do ok. 18 lumenów/W. Ten rodzaj źródeł światła został wprowadzony na rynek w 1960 roku.
Do zalet tego typu żarówek zalicza się: jednolite światło, szybki zapłon, niewielkie rozmiary i różne trzonki, możliwość używania ściemniaczy, zawartość filtrów UV, co pozwala chronić oczy, niska cena, wielość kształtów, wysoki poziom wskaźnika oddawania barw, uniwersalność zastosowania (mogą być stosowane jako oświetlenie ogólne, miejscowe i dekoracyjne). Powszechnie stosuje się je w pomieszczeniach, w których często włącza i wyłącza się światło, czyli np. w kuchni czy łazience. Ekologiczne halogeny mogą być użytkowane nawet przez 2 lata i dają oszczędność energii elektrycznej na poziomie 30%.
Niestety nagrzewają się dużo bardziej niż tradycyjne żarówki i nie są zbyt energooszczędne, dlatego za jakiś czas zostaną również wycofane ze sprzedaży.
Świetlówki
Do bardziej energooszczędnych źródeł światła zalicza się lampy wyładowcze (ksenonowe, błyskowe, rtęciowe, kule plazmowe, lampy sodowe i świetlówki) oraz oświetlenie LED.
Zasada działania świetlówki jest taka, że światło jest tworzone przez luminofor, który jest wzbudzony przez niewidzialne promieniowanie ultrafioletowe, które powstaje na skutek wyładowania jarzeniowego w rurze. W rurach znajduje się argon i opary rtęci. Dobór luminoforów wpływa na barwę uzyskanego światła.
Wśród świetlówek wyróżnia się: liniowe, kołowe, w kształcie litery U i kompaktowe (to kompaktowe lampy fluoroscencyjne, niepoprawnie nazywane żarówkami energooszczędnymi).
Mają różne kształty i rozmiary. Jako że ich gwinty są znormalizowane, to można ich używać zamiast tradycyjnych żarówek.
Do zalet świetlówek zalicza się: niezwykłą trwałość (dobrze używana może pracować nawet 10 lat), dużą skuteczność świetlną – nawet do 105 lumenów/W, zmniejszenie zużycia prądu, czas pracy (od 8000 do 20 000 godzin). Wadą jest dużo wyższa cena niż w przypadku wyżej opisywanych źródeł światła. Poza tym świetlówka jest efektywna energetycznie, gdy działa co najmniej godzinę.
Na rynku dostępne są świetlówki ze zintegrowanym układem zapłonowym oraz specjalne, które mogą przetrwać ciągłe włączane i wyłączanie (czyli nawet ok. 1 mln cykli), stosowane w lampach z czujnikiem ruchu. Kupić można także świetlówki spiralne, dające jasne światło i mające bardzo szybki zapłon. Z kolei niewielkie świetlówki dekoracyjne stosuje się w otwartych oprawach, a rurki wszędzie tam, gdzie źródło światła jest niewidoczne.
Do wad tego rodzaju źródeł światła zalicza się: zawartość rtęci, wysoką cenę, małą wierność oddania kolorów, męczenie wzroku, spadek żywotności przy częstym włączaniu/wyłączaniu, czasem gorszą jakość światła (tzw. tętnienie strumienia), utrudniony zapłon w niskiej temperaturze oraz przy obniżonym napięciu.
Które źródło światła jest najlepsze?
Trudno jednoznacznie ustalić które z wymienionych źródeł światła jest najlepsze. Wszystko zależy od tego, do jakiego celu chcemy go używać. Należy zwrócić uwagę na tzw. temperaturę barwową.
I tak do czytania i pracy najlepsze jest światło białe lub to o chłodnej barwie. Ułatwia koncentrację.
W pomieszczeniach, które służą do odpoczynku i relaksu powinno się stosować ciepłe światło, które stwarza przytulny nastrój.
W kuchni powinno się używać światła o ciepłej barwie i takiego, które wiernie oddaje kolory – wpływa to znacząco na odbiór przygotowywanego jedzenia. Po prostu w takim świetle wygląda apetyczniej.
Do ogólnego oświetlenia najlepiej nadają się żarówki o neutralnej barwie.
Tam, gdzie często włącza i wyłącza się światło najlepiej stosować żarówki, które wytrzymają takie warunki, czyli halogeny lub lampy LED. W takiej sytuacji nie sprawdzą się świetlówki, które przy takim sposobie użytkowania tracą swoją trwałość.
Najnowszą metodą oświetlenia są diody LED, błędnie nazywane żarówkami LED. Nie mają żarnika, dlatego nie są żarówkami, lecz zalicza się je do półprzewodnikowych źródeł światła. Uważa się, że są oszczędniejsze niż tradycyjne żarówki, halogeny i świetlówki. Mogą stanowić zamienniki dla tradycyjnych żarówek dzięki zastosowaniu trzonków E14 i E27. Ich działanie polega na tym, że niebieska dioda elektroluminescencyjna pobudza do świecenia luminofor, który w zależności od rodzaju wytwarza różne barwy światła.
Szeroki wybór rodzajów źródeł światła można znaleźć w sklepie: https://iluve.com/zrodla-swiatla.
Artykuł sponsorowany