Co to jest rekuperacja i dlaczego w tak szybkim tempie wypiera tradycyjną wentylację grawitacyjną? Czy dom z rekuperacją jest droższy w budowie? Jak wyglądają koszty eksploatacji? Jakie są korzyści dla mieszkańców domu w zakresie oszczędności i komfortu? Na te i inne pytania odpowiada ekspert – Waldemar Tomczuk, dyrektor działu wentylacji w firmie Vasco.
Czym jest rekuperacja?
Rekuperacja w podstawowej definicji to odzysk ciepła. W branży wentylacyjnej określamy tym słowem system wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła przeznaczony w szczególności dla domów jednorodzinnych. Jest to stosunkowo nowy system, który w tej chwili montowany jest szacunkowo w około 1/3 domów w Polsce. Wydaje się jednak, że ten udział będzie bardzo intensywnie wzrastał. Reguluje to nowe prawo budowlane, które wyznacza normy energooszczędności dla nowopowstających oraz remontowanych domów w Polsce. Pod względem warunków technicznych, które obowiązują od stycznie 2021 roku, jest więc bardzo silne wskazanie do zastosowania rekuperacji. Nie ma jednak stricte wpisanego obowiązku posiadania wentylacji mechanicznej, więc można szukać sposobów na to, żeby ją ominąć. Ale prawdę mówiąc nie ma to żadnego sensu, bo rekuperacja daje tyle korzyści w zakresie oszczędności w kosztach utrzymania domu, jak i przede wszystkim korzyści w zakresie komfortu i poprawy warunków zdrowotnych w budynku, że uciekanie od tego rozwiązania, naprawdę nie ma żadnego uzasadnienia.
Rekuperacja a budownictwo energooszczędne
Rekuperacja wpisana w projekt radykalnie poprawia wskaźniki energetyczne budynku. Kiedyś budowało się domy bez systemów wentylacji, rekuperacji i nikomu to nie przeszkadzało, bo mieliśmy po prostu kratki w łazienkach, kuchniach i nieszczelne okna. Wtedy to działało. Ile to kosztowało, nikogo to nie interesowało. Ale czasy się całkowicie zmieniły. Technologia się zmieniła, oczekiwania ludzi się zmieniły. Teraz budujemy szczelne domy. Okna mogą być szczelne całkowicie, można je oczywiście rozszczelnić, można zakładać nawietrzaki i wpuszczać mroźne powietrze zimą bezpośrednio do domu, narażając się na dyskomfort, straty energii, której używamy do ogrzewania domów. Jeśli ktoś latem ma klimatyzację, to także będzie tracił chłód wietrząc. Bo musimy wietrzyć domy. Nie możemy się zamknąć w szczelnym domu. Potrzebujemy oddychać świeżym powietrzem i do tego właśnie jest potrzebna wentylacja mechaniczna.
Kiedy zdecydować się na system wentylacji mechanicznej?
Inwestor powinien zdecydować się na system rekuperacji już na etapie, kiedy dostosowuje projekt – to jest ostateczny moment. Wtedy powinien wiedzieć, że będzie miał rekuperację. Dzięki temu będzie mógł dokonać wielu szczegółowych ustaleń, które spowodują, że system rekuperacji, w tym system kanałów, których będzie całkiem sporo, można będzie zabudować w taki sposób, że nie będą kolidowały z żadnymi innymi instalacjami.
Jakie są koszty i oszczędności?
Inwestorom często towarzyszy obawa, że rekuperacja jest dodatkowym systemem, do którego trzeba ekstra dołożyć około 20 tys. zł. Jeśli się zacznie myśleć o rekuperacji przed rozpoczęciem budowy, przed wyborem projektu i się w jego adaptacjach uwzględni, to że będzie w nim system wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, to wtedy przede wszystkim nie budujemy kominów do wentylacji. Te kominy na dachu mogą kosztować całkiem sporo, jeśli chodzi o wykończenie. Inaczej też projektujemy okna. Mogą być one prostsze i tańsze – szczelne, bez nawietrzaczy. I zupełnie inaczej obliczamy zapotrzebowanie energetyczne budynku. Szczelny, dobrze wyizolowany budynek z rekuperacją może nawet zużywać dwa razy mniej energii na cele ogrzewania i oczywiście mniej energii na cele chłodzenia, jeśli się zdecydujemy na klimatyzację latem. Więc cały ten koszt, te kilkanaście tysięcy, zupełnie spokojnie można, może nie w całości, ale prawie, zrekompensować na oszczędnościach, które ustalamy wcześniej, przed przystąpieniem do budowy. To jest kwestia inwestycji, kwestia eksploatacji.
Przede wszystkim mamy oszczędności, dzięki temu, że odzyskujemy ciepło albo chłód latem. Oczywiście mamy też koszty eksploatacji samej wentylacji, bo musimy wymieniać filtry, konserwować, co jakiś czas trzeba dokonać wymiany pewnych elementów w urządzeniu rekuperatora… Więc to są koszty, ale one zawsze będą wyraźnie niższe niż alternatywne, w momencie zamieszkania już nieistniejące, prawie dwukrotne koszty ogrzewania domu. Więc zawsze mamy szansę na to, żeby zmieścić się z kosztami eksploatacji rekuperacji poniżej oszczędności, które poczyniliśmy, dzięki redukcji kosztów ogrzewania.
Komfort na co dzień
System rekuperacji w domu to nie tylko oszczędności. Wentylacja zapewnia nam komfort na co dzień. Musimy mieć świadomość tego, że przy systemie wentylacji mechanicznej z rekuperatorem całe powietrze, którym będziemy oddychać, jest powietrzem, które przechodzi przez rekuperator. W związku z tym w rekuperatorze mamy filtry. Te filtry oczywiście musimy wymieniać, co jest kosztem, ale wymieniamy je po to, żeby oddychać czystym powietrzem. Mamy w Polsce cały czas potężny problem ze smogiem. Ten smog możemy w bardzo dużym stopniu zatrzymać. W dodatku, mając rekuperator możemy zamontować dodatkowe filtry antysmogowe. Dzięki temu przynajmniej we własnym domu będziemy oddychali świeżym, zdrowym i czystym powietrzem, bez wszystkich tych szkodliwych dla życia składników. Według mnie to jest o wiele ważniejsze niż kalkulowanie oszczędności, bo zdrowia nie jesteśmy w stanie wycenić.