Stiuk jest jedną z najstarszych metod wykończenia i zdobienia ścian, sufitów oraz innych elementów architektonicznych. Znany już w starożytności, z wdziękiem przetrwał następne stulecia i nadal jest stosowany we współczesnym budownictwie, szczególnie o charakterze prestiżowym, chociaż spotykany jest też w tradycyjnych mieszkaniach. Jest materiałem o charakterze dekoracyjnym, ale zarazem bardzo praktycznym. Odpowiednio położony, tworzy piękną i trwałą powłokę, odporną na ścieranie i uszkodzenia mechaniczne.
Na początku był… stiuk naturalny
Stiuk jest materiałem zdobniczym znanym już w starożytnym Rzymie, często spotykanym w sztuce mauretańskiej, używanym w kulturze wczesnego chrześcijaństwa, szczególnie cenionym w renesansie i baroku. Co ciekawe, był też podstawowym elementem zdobniczym w architekturze Majów. Pierwotnie występował w dwóch odmianach: stiuku wapiennego i gipsowego. Stiuk wapienny (zwany również lustrzanym) był przygotowywany z wapna, dołowanego nawet przez 30 lat, piasku o niskiej gramaturze i pyłu marmurowego. Używany najczęściej jako tynk zewnętrzny, ze względu na długi czas schnięcia. Stiuk gipsowy to mieszanka gipsu, pigmentów mineralnych i wody klejowej. Często pokrywał cokoły, kolumny i pilastry. Ponieważ pigmenty mogą występować w szerokiej palecie kolorystycznej, stiuki z ich domieszką były bardzo popularne w sztuce barokowej. Nazwano je stiukami scagliola. Klasyczny stiuk to nie tylko piękne gładkie powłoki, podobne do marmuru, ale i ornamenty oraz inne detale architektoniczne nadające wnętrzu splendoru i klasy.
Stiuk dzisiaj
Moda na urządzanie wnętrz ustawicznie się zmienia. Czasami dominuje minimalizm, prostota linii, czystość rysunku. Innym razem zachwycamy się misternie przygotowywanymi detalami, nadającymi wnętrzu klasy. Ta druga tendencja sprawia, że stiuk ponownie wrócił do łask, tym bardziej, że producenci przygotowują specjalne masy i farby strukturalne, pozwalające w łatwiejszy sposób uzyskać strukturę stiuku.
Współczesne odmiany stiuku: klasyczny i syntetyczny
Ze względu na materiał użyty do produkcji wyróżniamy dwa rodzaje stiuku: klasyczny i syntetyczny.
Stiuk klasyczny, zwany weneckim, bazuje na naturalnych materiałach: zaprawie wapiennej, gipsowej, mieszanej z drobno zmielonym kruszywem. Jest to produkt w pełni ekologiczny i bezpieczny. Pozwala ścianom oddychać i tworzy niepowtarzalny mikroklimat w pomieszczeniu. Sprawdza się w łazienkach, kuchniach i innych wnętrzach o podwyższonej wilgotności. Można nim wyłożyć klatkę schodową. Chociaż jest pokryty warstwą wosku, nie powinien być jednak narażany na bezpośredni kontakt z wodą.
Stiuk syntetyczny jest przygotowywany na bazie akrylu. Nazwany też stiukiem perłowym, ze względu na charakterystyczny połysk. Stiuki syntetyczne są różnorodne kolorystycznie i zdecydowanie łatwiejsze w aplikowaniu niż klasyczne. Ze względu na niższą wytrzymałość stiuk, jest materiałem głównie dekoracyjnym. Nie należy go kłaść w pomieszczeniach o podwyższonej wilgotności. Dobrze się natomiast sprawdzi w salonie, bibliotece, jadalni. Doskonale wygląda na suficie.
Zalety i wady stiuku
Stiuk jest świetnym materiałem dekoracyjnym. Odpowiednio dobrany może ozdobić niejedno wnętrze, dodając mu elegancji i splendoru. Dodatkowo jest bardzo wytrzymały, dlatego przetrwa lata, nawet w miejscach publicznych, intensywnie eksploatowanych. Stiuk naturalny doskonale odbija światło, a przetarcia, za każdym razem tworzą inny, niepowtarzalny wzór. Ma też właściwości ognioodporne. Nie jest to oczywiście materiał pozbawiony wad. Przede wszystkim do wykonania stiuku potrzebni są fachowcy. Samodzielne wykonanie wymaga dużej sprawności i wiedzy. Popełnione błędy będą psuły ostateczny efekt. Jeśli na podłoże stiukowe będzie systematycznie działała woda, mogą powstać nieestetyczne plamy. Klasyczny stiuk nie posiada wymaganych obecnie właściwości izolacyjnych.
Stiuk – ile to kosztuje i dlaczego tak drogo?
Stiuk jest materiałem stosunkowo drogim. Aby pokryć około 10 m2 powierzchni, potrzeba 5 kg materiału. Cena waha się od 150 do 280 zł za pięciolitrowy pojemnik. Do tego dochodzi tzw. robocizna. Średnio, wynosi to od 250 do 380 zł/m2. Oczywiście koszty kładzenia tynku zależą od wielu czynników. Cena nie jest niska, ale w zamian zyskujemy trwałą i elegancką strukturę na ścianie.
Bogumiła Pierzchnowska
Fot. licencja Adobe