Przez tysiąclecia w budownictwie jednorodzinnym dominowały kąty proste. To one wyznaczały wygląd i kształt domu lub mieszkania. Co prawda w architekturze przewijały się też budynki zaokrąglone, nie mające kątów, ale dedykowane były głównie świątyniom, stadionom i innym tego typu obiektom. W ostatnich latach dość interesująco przedstawia się koncepcja domu kopułowego, która nie jest jeszcze w Polsce zbyt popularna, ale warto wiedzieć, jakie są zalety i wady tego typu rozwiązania.
Czym są domy kopułowe?
Dom kopułowy budowany jest na kształcie koła i charakteryzuje się dachem o kształcie kopuły. Pierwsze budynki kopułowe budowali Rzymianie, bardzo popularne były też w okresie renesansu. Były to jednak budowle o charakterze religijnym. Trudności konstrukcyjne spowodowały spadek popularności kopuły. Początek współczesnym domom kopułowym dało planetarium zaprojektowane przez architekta Walthera Bauersfelda po pierwszej wojnie światowej. Interesującą propozycja były tzw. domy bańkowe, których pomysł pochodził od amerykańskiego architekta Waltera Neffa. Planowano, że powstanie 400 tysięcy tego typu domów, z czego udało się zbudować w latach 30-tych ledwie 2500 budynków. Prawdziwy boom na domy kopułowe narodził się w Stanach Zjednoczonych, w latach 60-tych ubiegłego wieku, a obecnie do wielkich admiratorów tego pomysłu należą Japończycy, którzy budują najwięcej domów kopułowych na świecie. Wiąże się to z dużą wytrzymałością i bezpieczeństwem konstrukcji, co nie jest bez znaczenia w rejonie nawiedzanym przez trzęsienia ziemi. W Polsce domy kopułowe są na razie nowością i poniekąd ekstrawagancją. Warto jednak zapoznać się z ich zaletami i wadami. Może to trendy przyszłości?
Budowa domu kopułowego
Istnieją różne technologię budowy domu kopułowego. Najczęściej tworzy się kopułę geodezyjną, zbudowaną z trójkątnych elementów. Struktura zasadnicza powstaje ze stali lub drewna. Następnie jest zabudowywana aluminium, papierem smołowym, płytami PCV, sklejką, polistyrenem, szkłem akrylowym lub włóknem szklanym. Inna technika to tworzenie domu o charakterze monolitu. Najczęściej elewacja powstaje wtedy z gładkiego betonu. Domy kopułowe są tak trwałe, że nie ma potrzeby instalowania wewnątrz budynku wsporników w postaci kolumn lub trampów. Konstrukcja pozwala również na dowolne planowanie drzwi i okien w bryle budynku. Budową domu kopułowego może się zająć jedynie firma wyspecjalizowana w tworzeniu tego typu konstrukcji. Pierwszym krokiem w budowie jest przygotowanie fundamentu wypełnionego betonem, będącego solidnym wsparciem. Kolejny etap to budowa ścian, koncentrująca się na instalowaniu łuków bądź trójkątów tworzących kształt kopuły. Dach nie jest oczywiście tradycyjny, ale wykonany z materiału tak wygiętego, by pasował do formy kopuły. Dopiero wtedy dodane są otwory okienne i drzwiowe oraz izolacja. Decydując się na dom kopułowy należy też pamiętać o lokalnych przepisach budowlanych, a pomysł na tego typu konstrukcję należy najpierw uzgodnić w stosownym urzędzie.
Zalety domów kopułowych
Konstrukcja domów kopułowych jest niezwykle popularna na terenach podatnych na klęski żywiołowe, ze względu na ich stabilność i wytrzymałość. Przeprowadzone eksperymenty potwierdzają, że tego typu dom oprze się huraganom, trąbom powietrznym i trzęsieniom Ziemi. Dla rządów wielu państw jest to priorytet w obliczu zmieniającego się klimatu. Kolejną zaletą jest energooszczędność, bo domy kopułowe mają dobrą izolację, dzięki której jest chłodniej latem, a cieplej zimą. Dzięki temu rachunki za energię elektryczną będą niższe. Sama budowa też jest zdecydowanie tańsza, jeśli chodzi o materiały budowlane. Problemem finansowym może być jedynie znalezienie ekipy budowlanej, która podejmie się wykonania projektu. Kolejny plus to czas realizacji, bo budynki powstają z elementów prefabrykowanych i lekkich materiałów. Na nowy dom inwestor czeka maksymalnie 3-4 miesiące.
Jeśli jest tak dobrze, to jakie są wady domów kopułowych?
Jest tak wiele zalet domów kopułowych, że powinno być ich znacznie więcej, tymczasem jest ich niewiele. Z jakiego powodu? Cóż, domy kopułowe mają dość poważne wady. Przede wszystkim trudno je zaaranżować. Większość mebli i sprzętów jest jednak dostosowana do pomieszczeń prostokątnych. W przypadku domu kopułowego trudno też mówić o ewentualnej dobudowie. Problemem może być budowa komina, podział na pokoje i zabudowa strychu. Niełatwo jest prowadzić różnego typu instalacje. Nie jest to niemożliwe, ale trudniejsze. Warto też wiedzieć, że dom kopułowy jest niestety dość „głośny”, bo fale dźwiękowe, odbijając się od ścian, powodują tzw. echo.
Dom kopułowy – czy warto?
Jeśli chodzi o dom kopułowy w Polsce, to nadal jest to pewnego rodzaju ciekawostka. Niewątpliwie ma wiele zalet, ale jest to rozwiązanie dla osób odważnych. Być może z czasem niedogodności domu kopułowego zostaną ograniczone, ale obecnie trzeba się mocno zastanowić nad wyborem takiego rozwiązania.
Bogumiła Pierzchanowska